معامله فضولی

عدم مالکیت فضول بر مال مورد معامله

برای اینکه معامله‌ای فضولی تلقی شود، لازم است که فضول، مالک مال مورد معامله نباشد. اگر فضول، مالک مال مورد معامله باشد، معامله‌ای که انجام می‌دهد، معامله‌ای عادی است و نه فضولی.

عدم اجازه مالک برای انجام معامله

برای اینکه معامله‌ای فضولی تلقی شود، لازم است که فضول از طرف مالک، اجازه انجام معامله را نداشته باشد. اگر فضول از طرف مالک، اجازه انجام معامله را داشته باشد، معامله‌ای که انجام می‌دهد، معامله‌ای عادی است و نه فضولی.

انجام معامله به نام مالک

برای اینکه معامله‌ای فضولی تلقی شود، لازم است که فضول معامله را به نام مالک انجام دهد. اگر فضول معامله را به نام خود انجام دهد، معامله‌ای که انجام می‌دهد، معامله‌ای عادی است و نه فضولی.

آثار معامله فضولی

معامله فضولی، در ابتدا، غیر نافذ است، یعنی نه صحیح است و نه باطل. برای اینکه معامله فضولی صحیح و لازم الاجرا شود، باید مالک مال مورد معامله، آن را تنفیذ کند.

تنفیذ معامله فضولی

تنفیذ معامله فضولی، عبارت است از رضایت مالک به معامله‌ای که فضول انجام داده است این تنفیذ می‌تواند به صورت صریح یا ضمنی انجام شود.

• تنفیذ صریح معامله فضولی

این تنفیذ عبارت است از اعلام رضایت مالک به معامله فضولی به صورت کتبی یا شفاهی.

برای مثال، مالک می‌تواند به صورت کتبی به فضول یا غیر اعلام کند که معامله فضولی را تنفیذ می‌کند. همچنین، مالک می‌تواند به صورت شفاهی به فضول یا غیر اعلام کند که معامله فضولی را تنفیذ می‌کند.

• تنفیذ ضمنی معامله فضولی

تنفیذ ضمنی معامله فضولی، عبارت است از انجام عملی توسط مالک که نشان‌دهنده رضایت او به معامله فضولی باشد.

برای مثال، اگر مالک مال مورد معامله را به غیر تسلیم کند، این عمل او، نشان‌دهنده رضایت او به معامله فضولی است. همچنین، اگر مالک ثمن معامله را به غیر پرداخت کند، این عمل او نیز، نشان‌دهنده رضایت او به معامله فضولی است.

شرایط و آثار تنفیذ

برای اینکه تنفیذ معامله فضولی، صحیح باشد، باید شرایط زیر وجود داشته باشد:

• وجود معامله فضولی: برای اینکه معامله‌ای را بتوان تنفیذ کرد، باید آن معامله، معامله فضولی باشد.
• وجود مالک: برای اینکه معامله‌ای را بتوان تنفیذ کرد، باید مال مورد معامله، مالک داشته باشد.
• وجود فضول: برای اینکه معامله‌ای را بتوان تنفیذ کرد، باید کسی که معامله را انجام داده است، فضول باشد.
• عدم رد معامله فضولی توسط مالک: برای اینکه معامله‌ای را بتوان تنفیذ کرد، باید مالک، معامله فضولی را رد نکرده باشد.

با تنفیذ معامله فضولی، معامله، صحیح و لازم الاجرا می‌شود و آثار قانونی خود را به جا می‌گذارد. این آثار عبارتند از:

• انتقال مالکیت مال مورد معامله به غیر: با تنفیذ معامله فضولی، مالکیت مال مورد معامله از مالک به غیر منتقل می‌شود.
• الزام غیر به تسلیم مال مورد معامله به مالک: با تنفیذ معامله فضولی، غیر موظف است مال مورد معامله را به مالک تسلیم کند.
• الزام مالک به پرداخت ثمن معامله به غیر: اگر معامله فضولی، معامله‌ای معوض بوده باشد، با تنفیذ معامله، مالک موظف است ثمن معامله را به غیر پرداخت کند.

رد معامله فضولی

مالک مال مورد معامله، می‌تواند معامله فضولی را رد کند. رد معامله فضولی، عبارت است از عدم رضایت مالک به معامله‌ای که فضول انجام داده است.

دعوای رد معامله فضولی، دعوایی است که مالک مال مورد معامله، علیه فضول، اقامه می‌کند. در این دعوا، مالک مال مورد معامله، تقاضای رد معامله فضولی را از دادگاه می‌کند.

ماده ۲۵۱ قانون مدنی ایران، در مورد رد معامله فضولی، مقرر می‌دارد:

رد معامله فضولی، حاصل می‌شود به هر لفظ یا فعلی که دلالت بر عدم رضای به آن نماید.

بنابراین، رد معامله فضولی، می‌تواند به صورت صریح یا ضمنی انجام شود.

• رد صریح معامله فضولی

رد صریح معامله فضولی، عبارت است از اعلام عدم رضایت مالک به معامله فضولی به صورت کتبی یا شفاهی.

برای مثال، مالک می‌تواند به صورت کتبی به فضول یا غیر اعلام کند که معامله فضولی را رد می‌کند. همچنین، مالک می‌تواند به صورت شفاهی به فضول یا غیر اعلام کند که معامله فضولی را رد می‌کند.

• رد ضمنی معامله فضولی

رد ضمنی معامله فضولی، عبارت است از انجام عملی توسط مالک که نشان‌دهنده عدم رضایت او به معامله فضولی باشد.

برای مثال، اگر مالک مال مورد معامله را از غیر مطالبه کند، این عمل او، نشان‌دهنده عدم رضایت او به معامله فضولی است. همچنین، اگر مالک دعوای ابطال معامله فضولی را علیه فضول اقامه کند، این عمل او نیز، نشان‌دهنده عدم رضایت او به معامله فضولی است.

شرایط اقامه دعوای رد معامله فضولی

برای اقامه دعوای رد معامله فضولی، باید شرایط زیر وجود داشته باشد:

• وجود معامله فضولی: برای اینکه بتوان دعوای رد معامله فضولی را اقامه کرد، باید معامله‌ای که فضول انجام داده است، معامله فضولی باشد.
• وجود مالک: برای اینکه بتوان دعوای رد معامله فضولی را اقامه کرد، باید مال مورد معامله، مالک داشته باشد.
• وجود فضول: برای اینکه بتوان دعوای رد معامله فضولی را اقامه کرد، باید کسی که معامله را انجام داده است، فضول باشد.

خواهان دعوای رد معامله فضولی، مالک مال مورد معامله است.

خوانده دعوای رد معامله فضولی، فضول است.

ادعای خواهان دعوای رد معامله فضولی، رد معامله فضولی است.

آثار رد معامله فضولی

با رد معامله فضولی، معامله، باطل می‌شود و آثار قانونی خود را از دست می‌دهد. این آثار عبارتند از:

• عدم انتقال مالکیت مال مورد معامله به غیر: با رد معامله فضولی، مالکیت مال مورد معامله همچنان در مالکیت مالک باقی می‌ماند.
• عدم لزوم تسلیم مال مورد معامله به غیر: با رد معامله فضولی، غیر موظف نیست مال مورد معامله را به مالک تسلیم کند.
• عدم لزوم پرداخت ثمن معامله به غیر: اگر معامله فضولی، معامله‌ای معوض بوده باشد، با رد معامله، مالک موظف نیست ثمن معامله را به غیر پرداخت کند.

دعوای رد معامله فضولی

مالک مال مورد معامله، می‌تواند علیه فضول، دعوای رد معامله فضولی را اقامه کند. در این دعوا، دادگاه، پس از بررسی موضوع، حکم به رد معامله فضولی را صادر می‌کند.

دلایل دعوای رد معامله فضولی، عبارتند از:

• عدم مالکیت فضول بر مال مورد معامله
• عدم اجازه مالک برای انجام معامله
• انجام معامله به نام مالک

تکلیف دادگاه در دعوای رد معامله فضولی

دادگاه، پس از بررسی موضوع، حکم به رد معامله فضولی یا رد دعوا را صادر می‌کند.