مالیات بر ارث چیست؟

مالیات بر ارث چیست؟ مالیات بر ارث، مالیاتی است که به تمام اموال منقول و غیرمنقول متوفی تعلق می‌گیرد. بر این اساس اگر ورثه بخواهند که ماترک به جا مانده از متوفی را میان خود تقسیم کنند، ابتدا باید مالیات آنها را بپردازند.

مالیات بر ارث در ایران، بر اساس قانون مالیات بر ارث و نقل و انتقالات بلاعوض مصوب سال ۱۳۷۶، از وراث دریافت می‌شود. این قانون، وراث را به سه طبقه تقسیم می‌کند:

• زوجه، فرزندان، پدر و مادر، اجداد و اولاد آنها
• خواهر، برادر، خواهرزاده و برادرزاده و اولاد آنها
• عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها

نرخ مالیات بر ارث در هر طبقه متفاوت است و هر چه درجه قرابت با متوفی کمتر باشد، نرخ مالیات بیشتر می‌شود.

نرخ مالیات بر ارث، در طبقه اول، از ۰ تا ۱۵ درصد است. در دسته دوم، از ۱۵ تا ۳۰ درصد است. در طبقه سوم، از ۳۰ تا ۵۰ درصد است.

برای محاسبه مالیات بر ارث، ابتدا ارزش روز اموال متوفی تعیین می‌شود. سپس، هزینه‌های کفن و دفن و دیون متوفی از این ارزش کسر می‌شود. باقیمانده، ارزش ماترک متوفی است که مشمول پرداخت مالیات می‌شود.

مالیات بر ارث باید ظرف مدت یک سال از تاریخ فوت متوفی، به اداره امور مالیاتی مربوطه پرداخت شود. در غیر این صورت، مشمول جریمه می‌شود.

مالیات بر ارث، از جمله مالیات‌های مستقیم است. این نوع مالیات‌ها، مستقیماً از شخص مودی مالیاتی دریافت می‌شوند. در مقابل، مالیات‌های غیرمستقیم، از طریق کالاها و خدمات دریافت می‌شوند.

مالیات بر ارث، یکی از ابزارهای دولت برای توزیع عادلانه ثروت در جامعه است. این مالیات، به کاهش اختلاف طبقاتی و کمک به اقشار کم‌درآمد کمک می‌کند.

موارد مشمول مالیات ارث

طبق قانون مالیات بر ارث و نقل و انتقالات بلاعوض مصوب سال ۱۳۷۶، موارد زیر مشمول مالیات ارث هستند:

• اموال منقول، مانند پول، طلا، جواهرات، خودرو، لوازم خانگی و غیره
• اموال غیرمنقول، مانند زمین، ساختمان، کارخانه، باغ و غیره
• حقوق مالی، مانند حق اختراع، حق مؤلف، حق تألیف و غیره
• دیون و مطالبات متوفی

البته، برخی از موارد از مالیات ارث معاف هستند، مانند:

• اموالی که به نفع دولت یا شهرداری‌ها به ارث می‌رسد
• اموالی که به نفع صندوق‌های بازنشستگی و سایر صندوق‌های حمایتی به ارث می‌رسد
• اموالی که به نفع سازمان‌های عام‌المنفعه به ارث می‌رسد

در ادامه، به بررسی برخی از موارد مشمول مالیات ارث به طور مفصل‌تر می‌پردازیم.

اموال منقول

تمام اموال منقول متوفی، اعم از پول، طلا، جواهرات، خودرو، لوازم خانگی و غیره، مشمول مالیات ارث هستند. برای محاسبه مالیات بر اموال منقول، ارزش روز آنها در زمان فوت متوفی، مبنای محاسبه قرار می‌گیرد.

اموال غیرمنقول

تمام اموال غیرمنقول متوفی، اعم از زمین، ساختمان، کارخانه، باغ و غیره، مشمول مالیات ارث هستند. برای محاسبه مالیات بر اموال غیرمنقول، ارزش روز آنها در زمان فوت متوفی، مبنای محاسبه قرار می‌گیرد.

حقوق مالی

حقوق مالی، مانند حق اختراع، حق مؤلف، حق تألیف و غیره، نیز مشمول مالیات ارث هستند. برای محاسبه مالیات بر حقوق مالی، ارزش روز آنها در زمان فوت متوفی، مبنای محاسبه قرار می‌گیرد.

دیون و مطالبات متوفی

دیون و مطالبات متوفی، از مالیات ارث معاف هستند. به این معنا که اگر متوفی بدهی داشته باشد، این بدهی از ارزش ماترک او کسر می‌شود و سپس، مالیات بر مابقی ارزش ماترک محاسبه می‌شود.

مالیات بر ارث در سایر کشورها

مالیات بر ارث، در بسیاری از کشورهای جهان، از جمله کشورهای اروپایی، آمریکا، کانادا و استرالیا، وجود دارد. نرخ مالیات بر ارث، در این کشورها، متفاوت است و معمولاً بر اساس طبقه وراث و ارزش ماترک تعیین می‌شود.

در برخی از کشورها، مانند انگلیس، مالیات بر ارث، به صورت تصاعدی است. به این معنا که هر چه ارزش ماترک بیشتر باشد، نرخ مالیات نیز بیشتر می‌شود.

در برخی دیگر از کشورها، مانند آمریکا، مالیات بر ارث، به صورت ثابت است. به این معنا که نرخ مالیات، صرف نظر از ارزش ماترک، ثابت است.

انواع مالیات بر ارث

مالیات بر ارث مستقیم

مالیاتی است که مستقیماً از وراث دریافت می‌شود. این نوع مالیات، در ایران، به صورت تصاعدی است. به این معنا که هر چه ارزش ماترک بیشتر باشد، نرخ مالیات نیز بیشتر می‌شود.

مالیات بر ارث غیرمستقیم

مالیات بر ارث غیرمستقیم، مالیاتی است که از طریق اموال متوفی دریافت می‌شود. این نوع مالیات، در ایران، وجود ندارد.

قوانین مالیات ارثیه در ایران

• مالیات بر ارث فقط به اموال و دارایی‌های متوفی تعلق می‌گیرد.
• مالیات بر ارث به اموال و دارایی‌هایی که به عنوان وصیت به شخص دیگری منتقل شود، تعلق نمی‌گیرد.
• مالیات بر ارث به اموال و دارایی‌هایی که به عنوان هدیه به شخص دیگری منتقل شود، در صورتی که در طول عمر متوفی به او منتقل شده باشد، تعلق می‌گیرد.
• مالیات بر ارث به اموال و دارایی‌هایی که به عنوان مهریه به همسر متوفی تعلق می‌گیرد، تعلق نمی‌گیرد.

برای محاسبه مالیات بر ارث باید اظهارنامه مالیاتی ماترک را تا یک سال پس از فوت متوفی به اداره مالیات تسلیم کرد. در این اظهارنامه باید اطلاعات مربوط به متوفی، وراث و اموال و دارایی‌های متوفی درج شود.

مالیات بر ارث باید ظرف دو ماه پس از تاریخ تسلیم اظهارنامه مالیاتی پرداخت شود.

در صورتی که وراث مالیات بر ارث را در موعد مقرر پرداخت نکنند، مشمول جریمه خواهند شد.

مالیات بر ارث یکی از منابع مهم درآمد دولت است. این مالیات می‌تواند به دولت کمک کند تا هزینه‌های عمومی خود را تأمین کند.