فروش مال غیر چیست

فروش مال غیر، در واقع به عملی گفته می شود که فرد از طریق نوشتن مبایعه نامه و یا قولنامه، مال فرد دیگری را به شخص دیگری می فروشد. این کار حتی اگر با استفاده از سند رسمی انجام شود نیز جرم بوده و فرد مرتکب خلاف شده است.

در قانون مجازات اسلامی، فروش مال غیر در ماده 674 تعریف شده است:

“کسی که مال غیر را با علم به اینکه مال غیر است به دیگری بفروشد یا تسلیم کند یا با علم به اینکه معامله باطل است، آن را به عنوان مال خود به دیگری منتقل نماید، کلاهبردار محسوب می‌شود و علاوه بر رد مال به صاحب آن، به حبس از یک تا 7 سال محکوم خواهد شد.”

برای اینکه فروش مال غیر جرم باشد، باید شرایط زیر وجود داشته باشد:

مال مورد معامله باید مال غیر باشد.
فروشنده باید علم به اینکه مال غیر است داشته باشد.
فروشنده باید قصد فریب خریدار داشته باشد.
خریدار باید مال را به عنوان مال مالک خریداری کرده باشد.

در صورتی که یکی از این شرایط وجود نداشته باشد، فروش مال غیر جرم نیست.

حال به توضیح هریک از موارد فوق می پردازیم.

مال مورد معامله باید مال غیر باشد.

نحوه نوشتن شکایت‌ نامه اداری

انواع خیار فسخ قرارداد

برای اینکه انتقال مال غیر جرم باشد، باید مال مورد معامله، مال غیر باشد. مال غیر، به مالی گفته می شود که مالک آن مشخص باشد و فروشنده، مالک آن نباشد.

فروشنده باید علم به اینکه مال غیر است داشته باشد.

برای اینکه انتقال مال غیر جرم باشد، فروشنده باید علم به اینکه مال غیر است داشته باشد. علم، یعنی آگاهی و یقین. اگر فروشنده، به اشتباه فکر کند که مالک مال است، مرتکب جرم فروش مال غیر نشده است.

فروشنده باید قصد فریب خریدار داشته باشد.

برای اینکه انتقال مال غیر جرم باشد، فروشنده باید قصد فریب خریدار داشته باشد. قصد فریب، یعنی اینکه فروشنده، با علم به اینکه مال غیر است، قصد داشته باشد خریدار را فریب دهد و او را به این باور برساند که مال مورد معامله، مال او است.

خریدار باید مال را به عنوان مال مالک خریداری کرده باشد.

برای اینکه انتقال مال غیر جرم باشد، خریدار باید مال را به عنوان مال مالک خریداری کرده باشد. این یعنی اینکه خریدار، باید فکر کند که فروشنده، مالک مال است.

برای مثال، اگر کسی از روی ناآگاهی، مال فردی را به عنوان مال خود به دیگری بفروشد، مرتکب فروش مال غیر نشده است.

همچنین، اگر کسی مال خود را به دیگری بفروشد و بعداً متوجه شود که مال متعلق به دیگری است، نمی‌تواند به اتهام فروش مال غیر محکوم شود.

در صورت محکومیت به جرم فروش مال غیر، علاوه بر رد مال به صاحب آن، فرد به حبس از یک تا 7 سال محکوم خواهد شد.

اگر فروش مال غیر موجب ضرر عمده به صاحب مال شود، مجازات حبس از 2 تا 10 سال خواهد بود.

در صورتی که فروش مال غیر موجب اخلال در نظم اقتصادی کشور شود، مجازات حبس از 5 تا 20 سال خواهد بود.

آثار انتقال مال غیر

انتقال مال غیر، آثار حقوقی و کیفری زیر را دارد:

آثار حقوقی

انتقال مال غیر، اثر حقوقی انتقال مالکیت را ندارد. یعنی مال مورد معامله، همچنان متعلق به مالک اصلی آن خواهد بود.

خریدار نیز، می تواند با طرح دعوی حقوقی، مال مورد معامله را از فروشنده بازپس گیرد.

آثار کیفری

انتقال مال غیر، جرم کلاهبرداری محسوب می شود. مجازات کلاهبرداری، حسب مورد، حبس از یک تا 7 سال است.

علاوه بر فروشنده، خریدار نیز می تواند به جرم معاونت در کلاهبرداری محکوم شود. مجازات معاونت در کلاهبرداری، حبس از 6 ماه تا 3 سال است.

عناصر تشکیل دهنده جرم فروش مال غیر

جرم فروش مال غیر دارای چهار عنصر تشکیل دهنده است که عبارتند از:

عنصر مادی
عنصر معنوی
عنصر قانونی
عنصر روانی

عنصر مادی

عنصر مادی جرم فروش مال غیر، همان عمل فروش مال غیر است. این عمل می تواند به صورت فروش، انتقال، تسلیم یا هرگونه معامله دیگری که موجب انتقال مالکیت مال غیر به دیگری شود، انجام شود.

عنصر معنوی

عنصر معنوی جرم فروش مال غیر، علم و قصد مرتکب است. مرتکب باید علم داشته باشد که مال مورد معامله، مال غیر است و قصد داشته باشد مال را به دیگری منتقل کند.

عنصر قانونی

عنصر قانونی جرم فروش مال غیر، ماده 674 قانون مجازات اسلامی است. این ماده مقرر می دارد که «کسی که مال غیر را با علم به اینکه مال غیر است به دیگری بفروشد یا تسلیم کند یا با علم به اینکه معامله باطل است، آن را به عنوان مال خود به دیگری منتقل نماید، کلاهبردار محسوب می‌شود و علاوه بر رد مال به صاحب آن، به حبس از یک تا 7 سال محکوم خواهد شد.»

عنصر روانی

عنصر روانی جرم فروش مال غیر، قصد فریب خریدار است. مرتکب باید قصد داشته باشد که خریدار را فریب دهد و او را به این باور برساند که مال مورد معامله، مال او است.

ارکان جرم فروش مال غیر

جرم فروش مال غیر دارای چهار رکن است که عبارتند از:

عنصر مادی

برای مثال، اگر شخصی خودرویی را که متعلق به دیگری است، به دیگری بفروشد، مرتکب جرم فروش مال غیر شده است.

عنصر معنوی

برای مثال، اگر شخصی به اشتباه خودرویی را که متعلق به دیگری است، به عنوان مال خود بفروشد، مرتکب جرم فروش مال غیر نشده است.

عنصر قانونی

عنصر روانی

برای مثال، اگر شخصی خودرویی را که متعلق به دیگری است، به دیگری بفروشد و به او بگوید که مالک خودرو است، مرتکب جرم فروش مال غیر شده است.

مصادیق جرم فروش مال غیر

مصادیق جرم فروش مال غیر بسیار متنوع است. برخی از مصادیق این جرم عبارتند از:

فروش خودرو، ملک، زمین، طلا، جواهرات و سایر اموال منقول و غیرمنقول
فروش امتیازات، مانند نمایندگی فروش، حق واگذاری و غیره
فروش سهام و اوراق بهادار
فروش آثار هنری، مانند نقاشی، مجسمه و غیره
فروش اسناد و مدارک، مانند شناسنامه، کارت ملی، سند مالکیت و غیره

راه های پیشگیری از جرم فروش مال غیر

برای پیشگیری از جرم فروش مال غیر، لازم است اقدامات زیر انجام شود:

افزایش آگاهی عمومی در مورد این جرم
اصلاح قوانین و مقررات مربوط به این جرم
ایجاد سازوکارهای قانونی برای شناسایی و برخورد با مرتکبین این جرم

توصیه هایی به خریداران

خریداران نیز می توانند با رعایت نکات زیر، از وقوع این جرم پیشگیری کنند:

قبل از خرید هرگونه مال، از مالکیت آن مطمئن شوید.
از صحت مدارک مال مطمئن شوید.
از انجام معامله با افرادی که نسبت به آنها اطمینان ندارید، خودداری کنید.
در صورت وقوع جرم فروش مال غیر، مراتب را به مراجع قانونی گزارش دهید.

اصلاحات قانون فروش مال غیر در سال 1399

در سال 1399، ماده 674 قانون مجازات اسلامی مورد اصلاح قرار گرفت. بر اساس این اصلاحات، مجازات فروش مال غیر به شرح زیر تغییر کرد:

اگر ارزش مال فروخته شده کمتر از یک میلیارد ریال باشد، مجازات حبس از 6 ماه تا 3 و نیم سال خواهد بود.
اگر ارزش مال فروخته شده بیشتر از یک میلیارد ریال باشد، مجازات حبس از یک تا 7 سال خواهد بود.
اگر فروش مال غیر موجب ضرر عمده به صاحب مال شود، مجازات حبس از 2 تا 10 سال خواهد بود.
اگر فروش مال غیر موجب اخلال در نظم اقتصادی کشور شود، مجازات حبس از 5 تا 20 سال خواهد بود.

این اصلاحات به منظور افزایش مجازات فروش مال غیر و پیشگیری از این جرم صورت گرفته است

اثبات جرم فروش مال غیر

اثبات جرم فروش مال غیر، مستلزم اثبات چهار رکن زیر است:

مال مورد معامله باید مال غیر باشد.
فروشنده باید علم به اینکه مال غیر است داشته باشد.
فروشنده باید قصد فریب خریدار داشته باشد.
خریدار باید مال را به عنوان مال مالک خریداری کرده باشد.

برای اثبات هر یک از این ارکان، می توان از ادله زیر استفاده کرد:

اقرار متهم
شهادت شهود
اسناد و مدارک
سایر ادله قانونی

اقرار متهم

اقرار متهم، یکی از قوی ترین ادله اثبات جرم است. اگر متهم به فروش مال غیر اقرار کند، دادگاه می تواند بدون نیاز به اثبات سایر ارکان جرم، وی را محکوم کند.

شهادت شهود

شهادت شهود نیز می تواند برای اثبات جرم فروش مال غیر مورد استفاده قرار گیرد. اگر شاهدی وجود داشته باشد که وقوع جرم را مشاهده کرده یا از آن آگاه باشد، می تواند شهادت دهد و جرم را اثبات کند.

اسناد و مدارک

اسناد و مدارک نیز می توانند برای اثبات جرم فروش مال غیر مورد استفاده قرار گیرند. برای مثال، اگر سند مالکیت مال مورد معامله به نام شخص دیگری باشد، این سند می تواند برای اثبات اینکه مال غیر بوده است، مورد استفاده قرار گیرد.

سایر ادله قانونی

علاوه بر ادله فوق، سایر ادله قانونی نیز می توانند برای اثبات جرم فروش مال غیر مورد استفاده قرار گیرند. برای مثال، اگر متهم به فروش مال غیر، مال را با قیمتی بسیار پایین تر از ارزش واقعی آن به خریدار فروخته باشد، این امر می تواند به عنوان قرینه ای بر علم وی به اینکه مال غیر است، مورد استفاده قرار گیرد.

در صورتی که خریدار نیز در وقوع جرم مشارکت داشته باشد، علاوه بر فروشنده، خریدار نیز به جرم معاونت در فروش مال غیر محکوم خواهد شد.

در صورت وقوع جرم فروش مال غیر، خریدار می تواند با طرح دعوی حقوقی، مال را از فروشنده بازپس گیرد.

نحوه اثبات مالکیت در فروش مال غیر

نحوه اثبات مالکیت در فروش مال غیر، به دو صورت زیر امکان پذیر است:

اثبات مالکیت از طریق اسناد و مدارک

یکی از راه های اثبات مالکیت، ارائه اسناد و مدارک مالکیت است. اسناد و مدارک مالکیت، می تواند شامل موارد زیر باشد:

سند مالکیت رسمی
سند مالکیت عادی
قرارداد خرید و فروش
قرارداد اجاره
قرارداد رهن
گواهی واگذاری
گواهینامه حصر وراثت

اثبات مالکیت از طریق شهادت شهود

در صورتی که اسناد و مدارک مالکیت موجود نباشد، می توان با شهادت شهود، مالکیت را اثبات کرد. شهود باید افرادی باشند که از مالکیت فرد آگاه باشند و شهادت آنها نیز باید مستند و قابل قبول باشد.

اثبات مالکیت در صورت فوت مالک

در صورتی که مالک مال فوت کرده باشد، مالکیت به وراث وی منتقل می شود. در این صورت، برای اثبات مالکیت، می توان از اسناد و مدارک مالکیت مالک یا گواهینامه حصر وراثت استفاده کرد.

اثبات مالکیت در صورت وجود معارض

در صورتی که در مالکیت مال، معارض وجود داشته باشد، برای اثبات مالکیت، می توان از طریق طرح دعوی حقوقی در دادگاه، اقدام کرد. دادگاه با بررسی مدارک و مستندات ارائه شده توسط طرفین دعوی، مالکیت را به یکی از آنها یا هر دو آنها اعطا خواهد کرد.

توصیه هایی به مالکان

مالکان نیز می توانند با رعایت نکات زیر، از بروز مشکلات احتمالی در خصوص اثبات مالکیت پیشگیری کنند: