در جامعه امروز، طلاق یکی از مسائلی است که بسیاری از خانواده‌ها با آن مواجه می‌شوند. پس از جدایی، مهم‌ترین و حساس‌ترین موضوع، تعیین حضانت فرزندان است. در این مقاله به بررسی شرایط گرفتن حضانت فرزند برای مادر و پدر پس از طلاق می‌پردازیم. دانستن این شرایط به شما کمک می‌کند تا با حقوق قانونی خود آشنا شده و تصمیمات آگاهانه‌تری برای آینده فرزندانتان بگیرید.
شرایط گرفتن حضانت فرزند چیست و چرا اهمیت دارد؟
حضانت به معنای نگهداری، تربیت و مراقبت از فرزند است و شامل نیازهای مادی و معنوی او می‌شود. شرایط گرفتن حضانت فرزند پس از طلاق، بر اساس قانون مدنی ایران و مطابق با مصلحت کودک تعیین می‌گردد. این شرایط نه‌تنها برای پدر و مادر مهم است، بلکه تأثیر مستقیمی بر رشد شخصیتی و روانی کودک دارد.
شرایط گرفتن حضانت فرزند برای مادر در سنین مختلف کودک
بر اساس ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی ایران، شرایط گرفتن حضانت فرزند برای مادر تا سن ۷ سالگی فرزند (چه دختر و چه پسر) اولویت دارد. این بدان معناست که قانون در این سنین، مادر را برای نگهداری از فرزند مناسب‌تر می‌داند.
اما شرایطی وجود دارد که این حق از مادر سلب می‌شود، از جمله:
- ازدواج مجدد مادر
- اعتیاد مادر به مواد مخدر یا الکل
- عدم صلاحیت اخلاقی یا روانی
- ترک کودک یا سوءرفتار
در چنین شرایطی، پدر یا حتی پدربزرگ می‌تواند دادخواست سلب حضانت دهد.
شرایط گرفتن حضانت فرزند برای پدر پس از ۷ سالگی
بعد از سن ۷ سالگی، شرایط گرفتن حضانت فرزند تغییر می‌کند. در این دوره، حضانت با پدر است؛ اما این به معنای حق مطلق پدر نیست. اگر مادر بتواند در دادگاه ثابت کند که پدر صلاحیت نگهداری از کودک را ندارد، ممکن است حضانت همچنان به او داده شود.
عواملی که دادگاه در این تصمیم‌گیری بررسی می‌کند عبارت‌اند از:
- سلامت روانی و جسمی پدر
- شرایط اقتصادی و شغلی
- رفتار با کودک
- سوابق کیفری یا سوءاستفاده
شرایط گرفتن حضانت فرزند برای دختران بعد از بلوغ
پس از بلوغ (تقریباً ۹ سالگی برای دختران)، شرایط گرفتن حضانت فرزند از منظر حضانت قانونی پایان می‌پذیرد اما همچنان مسئله‌ی سرپرستی، تأمین هزینه‌ها و نحوه‌ی زندگی مطرح است. در عمل، دختر ممکن است با رضایت والدین با هرکدام که بخواهد زندگی کند. اما اگر اختلاف باشد، دادگاه با توجه به مصلحت او تصمیم‌گیری می‌کند.
شرایط گرفتن حضانت فرزند برای پسران پس از سن بلوغ
برای پسران، شرایط گرفتن حضانت فرزند پس از ۱۵ سالگی معمولاً به اختیار خودشان واگذار می‌شود. یعنی پسر می‌تواند انتخاب کند با کدام والد زندگی کند. با این حال، اگر یکی از والدین اعتراض داشته باشد، دادگاه با درنظر گرفتن شرایط کلی، تصمیم‌گیری خواهد کرد.
پیشنهاد وکیلا : قانون جدید ارث مادر به فرزندان
بررسی شرایط گرفتن حضانت فرزند در صورت ازدواج مجدد والدین
ازدواج مجدد مادر یکی از عواملی است که می‌تواند شرایط گرفتن حضانت فرزند را تغییر دهد. اگر دادگاه تشخیص دهد که همسر جدید مادر تأثیر منفی بر کودک دارد یا محیط خانه نامناسب است، ممکن است حضانت به پدر داده شود.
از طرفی، اگر پدر هم ازدواج مجدد کرده باشد و مادر بتواند محیط امن‌تری فراهم کند، این موضوع به نفع او خواهد بود.
شرایط گرفتن حضانت فرزند در صورت فوت یکی از والدین
اگر یکی از والدین فوت کند، شرایط گرفتن حضانت فرزند به‌صورت پیش‌فرض به والد زنده منتقل می‌شود، مگر آنکه عدم صلاحیت وی ثابت شود. در صورت نبود صلاحیت، حضانت به پدربزرگ، مادربزرگ یا سایر اقوام مورد اعتماد واگذار می‌شود.
تأثیر رضایت کودک در تعیین شرایط گرفتن حضانت فرزند
از سن حدود ۹ سالگی به بعد، نظر کودک در شرایط گرفتن حضانت فرزند اهمیت پیدا می‌کند. دادگاه در کنار بررسی شرایط والدین، رضایت کودک را نیز در نظر میگیرد. به ویژه در مورد دختران و پسران بالغ، نقش انتخاب کودک پررنگ‌تر می‌شود.
شرایط گرفتن حضانت فرزند در صورت اعتیاد یا سابقه کیفری والدین
اگر یکی از والدین دارای سابقه‌ی کیفری، اعتیاد به مواد مخدر یا رفتارهای خطرناک باشد، دادگاه معمولاً شرایط گرفتن حضانت فرزند را به نفع والد دیگر تعیین می‌کند. حتی اگر قانون حضانت را به یکی از والدین داده باشد، در صورت اثبات خطر برای کودک، حضانت به شخص واجد صلاحیت دیگری منتقل خواهد شد.
پیشنهاد وکیلا : چند درصد زنان بعد از طلاق پشیمان می شوند؟
مدارک لازم برای گرفتن حضانت فرزند پس از طلاق
برای اثبات شرایط گرفتن حضانت فرزند، والدین باید مدارکی به دادگاه ارائه دهند که شامل موارد زیر است:
- گواهی طلاق
- شناسنامه کودک
- مدارک شغلی و مالی
- مدارک پزشکی یا روانشناسی در صورت ادعای عدم صلاحیت والد مقابل
- شهادت شهود در صورت وجود سوءرفتار یا ترک حضانت
نقش مصلحت کودک در تعیین شرایط گرفتن حضانت فرزند
مهم‌ترین معیار در تصمیم‌گیری دادگاه درباره‌ی شرایط گرفتن حضانت فرزند، مصلحت کودک است. حتی اگر قانون حق حضانت را به پدر یا مادر داده باشد، اما محیط زندگی یا رفتار والد به ضرر کودک باشد، قاضی می‌تواند تصمیم متفاوتی بگیرد.
شرایط گرفتن حضانت فرزند در طلاق توافقی
در طلاق توافقی، پدر و مادر می‌توانند با هم توافق کنند که حضانت فرزند با کدام‌یک باشد. در این حالت، شرایط گرفتن حضانت فرزند بر اساس توافق والدین و ثبت رسمی آن در حکم دادگاه مشخص می‌شود. اما حتی در این موارد هم اگر بعداً یکی از طرفین صلاحیت نداشته باشد، می‌توان درخواست تجدید نظر کرد.
مشاوره حقوقی برای فهم بهتر شرایط گرفتن حضانت فرزند
با توجه به پیچیدگی‌های قانونی و حساسیت این موضوع، پیشنهاد می‌شود در مورد شرایط گرفتن حضانت فرزند از یک وکیل خانواده متخصص مشاوره بگیرید. وکلا می‌توانند به شما در تهیه مدارک، تنظیم دادخواست، دفاع در دادگاه و حتی گرفتن رأی بهتر کمک کنند.
شرایط گرفتن حضانت فرزند و ضرورت آگاهی کامل
در پایان باید گفت، شرایط گرفتن حضانت فرزند بعد از طلاق به عوامل متعددی بستگی دارد: سن کودک، وضعیت والدین، سلامت روانی، وضعیت اقتصادی، و حتی رضایت کودک. برای اینکه بتوانید از حقوق خود و فرزندتان به درستی دفاع کنید، آگاهی حقوقی و مشاوره تخصصی ضروری است.
