اعاده دادرسی، نوعی رسیدگی مجدد به یک پرونده قضایی است که پس از صدور حکم قطعی، در موارد خاصی امکان‌پذیر است. اعاده دادرسی در قانون آیین دادرسی کیفری جمهوری اسلامی ایران پیش‌بینی شده است.
انواع اعاده دادرسی
اعاده دادرسی در قانون آیین دادرسی کیفری جمهوری اسلامی ایران به دو نوع تقسیم می‌شود:
- اعاده دادرسی عادی
- اعاده دادرسی فوق‌العاده
اعاده دادرسی عادی
اعاده دادرسی عادی، در صورتی امکان‌پذیر است که حکم قطعی صادر شده بر اساس یکی از موارد زیر، غیرقانونی باشد:
- عدم صلاحیت مرجع رسیدگی
- عدم رعایت قواعد دادرسی
- عدم توجه به ادله و مدارک موجود در پرونده
- اعمال نفوذ بر قاضی یا سایر اشخاص دخیل در رسیدگی
- تبانی بین شاکی و متهم یا وکلای آنان
- فقدان شرایط قانونی برای صدور حکم
اعاده دادرسی فوق‌العاده
اعاده دادرسی فوق‌العاده، در صورتی امکان‌پذیر است که حکم قطعی صادر شده بر اساس یکی از موارد زیر، غیرعادلانه باشد:
- وجود حقی برای محکوم که در جریان دادرسی به آن توجه نشده باشد
- احراز اشتباه یا تحریف در اوراق و اسناد پرونده
- وجود حکم قطعی مخالف با قانون
شرایط اعاده دادرسی
برای درخواست اعاده دادرسی، دو شرط لازم است:
- وجود حکم قطعی
- وجود یکی از موارد اعاده دادرسی
ظرفیت درخواست اعاده دادرسی
درخواست اعاده دادرسی باید ظرف مهلت‌های زیر به مرجع صالح ارائه شود:
- اعاده دادرسی عادی: ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ حکم قطعی
- اعاده دادرسی فوق‌العاده: ظرف یک سال از تاریخ ابلاغ حکم قطعی
در صورتی که درخواست اعاده دادرسی خارج از مهلت قانونی ارائه شود، دادگاه قرار رد درخواست را صادر می‌کند.
رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی
رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی، در دادگاهی که حکم قطعی را صادر کرده است، انجام می‌شود. دادگاه پس از بررسی درخواست اعاده دادرسی، در صورتی که درخواست را وارد تشخیص دهد، حکم قطعی را نقض و رسیدگی مجدد به پرونده را به دادگاه دیگری ارجاع می‌دهد.
آثار اعاده دادرسی
در صورتی که دادگاه درخواست اعاده دادرسی را وارد تشخیص دهد، حکم قطعی را نقض می‌کند و رسیدگی مجدد به پرونده را به دادگاه دیگری ارجاع می‌دهد. حکم جدیدی که در این مرحله صادر می‌شود، جایگزین حکم قطعی نقض شده می‌شود.
نکته: اعاده دادرسی، یک حق قانونی برای محکوم است. محکوم می‌تواند در صورتی که معتقد است حکم قطعی صادر شده علیه وی غیرقانونی یا غیرعادلانه است، درخواست اعاده دادرسی کند.
هزینه اعاده دادرسی
هزینه اعاده دادرسی، مطابق تعرفه قانونی تعیین می‌شود.
مراحل و نحوه اعاده دادرسی
مراحل اعاده دادرسی در دعاوی کیفری
- تقدیم دادخواست اعاده دادرسی
درخواست اعاده دادرسی باید به صورت دادخواست به دادگاهی که حکم قطعی را صادر کرده است، ارائه شود. دادخواست باید توسط محکوم یا وکیل وی تقدیم شود.
- رسیدگی به دادخواست اعاده دادرسی
دادگاه پس از دریافت دادخواست اعاده دادرسی، باید نسبت به آن رسیدگی کند. دادگاه در صورتی که درخواست اعاده دادرسی را وارد تشخیص دهد، حکم قطعی را نقض و رسیدگی مجدد به پرونده را به دادگاه دیگری ارجاع می‌دهد.
- رسیدگی مجدد به پرونده
رسیدگی مجدد به پرونده در دادگاه دیگری انجام می‌شود. دادگاه در این مرحله، پرونده را مجدداً بررسی می‌کند و حکم جدیدی صادر می‌کند.
نمونه‌هایی از اعاده دادرسی در امور کیفری
در اینجا چند نمونه از اعاده دادرسی در امور کیفری را ذکر می‌کنیم:
- فرض کنید شخصی به اتهام قتل محکوم شده است و حکم قطعی علیه وی صادر می‌شود. در این صورت، اگر پس از صدور حکم قطعی، مشخص شود که متهم در زمان ارتکاب قتل، مجنون بوده است، محکوم می‌تواند درخواست اعاده دادرسی کند.
- فرض کنید شخصی به دلیل تصرف عدوانی در ملک دیگری، محکوم شده است و حکم قطعی علیه وی صادر می‌شود. در این صورت، اگر پس از صدور حکم قطعی، مشخص شود که محکوم، ملک مورد نظر را به طور قانونی از مالک آن خریداری کرده است، محکوم می‌تواند درخواست اعاده دادرسی کند.
در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر در مورد جهات اعاده دادرسی در امور کیفری، می‌توانید با یک وکیل متخصص در این زمینه مشورت کنید.
مراحل اعاده دادرسی در دعاوی حقوقی
- تقدیم دادخواست اعاده دادرسی
درخواست اعاده دادرسی باید به صورت دادخواست به دادگاهی که حکم قطعی را صادر کرده است، ارائه شود. دادخواست باید توسط محکوم یا وکیل وی تقدیم شود.
- رسیدگی به دادخواست اعاده دادرسی
دادگاه پس از دریافت دادخواست اعاده دادرسی، باید نسبت به آن رسیدگی کند. دادگاه در صورتی که درخواست اعاده دادرسی را وارد تشخیص دهد، حکم قطعی را نقض و رسیدگی مجدد به پرونده را به دادگاه دیگری ارجاع می‌دهد.
- رسیدگی مجدد به پرونده
رسیدگی مجدد به پرونده در دادگاه دیگری انجام می‌شود. دادگاه در این مرحله، پرونده را مجدداً بررسی می‌کند و حکم جدیدی صادر می‌کند.
نمونه‌هایی از اعاده دادرسی در امور حقوقی
در اینجا چند نمونه از اعاده دادرسی در امور حقوقی را ذکر می‌کنیم:
- فرض کنید شخصی به دلیل تصرف عدوانی در ملک دیگری، محکوم شده است و حکم قطعی علیه وی صادر می‌شود. در این صورت، اگر پس از صدور حکم قطعی، مشخص شود که محکوم، ملک مورد نظر را به طور قانونی از مالک آن خریداری کرده است، محکوم می‌تواند درخواست اعاده دادرسی کند.
- فرض کنید شخصی به دلیل تصادف، محکوم به پرداخت خسارت به دیگری شده است و حکم قطعی علیه وی صادر می‌شود. در این صورت، اگر پس از صدور حکم قطعی، مشخص شود که شخص دیگری مسبب تصادف بوده است، محکوم می‌تواند درخواست اعاده دادرسی کند.
در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر در مورد جهات اعاده دادرسی در امور حقوقی، می‌توانید با یک وکیل متخصص در این زمینه مشورت کنید.
نحوه اعاده دادرسی
برای درخواست اعاده دادرسی، باید دادخواستی به دادگاه ارائه شود. دادخواست اعاده دادرسی باید حاوی اطلاعات زیر باشد:
- نام و نام خانوادگی و مشخصات درخواست کننده اعاده دادرسی
- شماره و تاریخ حکم قطعی
- مورد اعاده دادرسی
- دلایل درخواست اعاده دادرسی
دادخواست اعاده دادرسی باید به امضای درخواست کننده یا وکیل وی برسد.
نتیجه‌گیری
اعاده دادرسی، یک حق قانونی برای محکوم است. محکوم می‌تواند در صورتی که معتقد است حکم قطعی صادر شده علیه وی غیرقانونی یا غیرعادلانه است، درخواست اعاده دادرسی کند. مراحل و نحوه اعاده دادرسی در قانون آیین دادرسی کیفری جمهوری اسلامی ایران و قانون آیین دادرسی مدنی جمهوری اسلامی ایران پیش‌بینی شده است.
